پیام‌های انتصاب علی لاریجانی به دبیری شعام؛ پای جلیلی هم در میان است؟

مهرداد خدیر روزنامه نگار و تحلیلگر در  «هم میهن» نوشت:  با انتصاب علی لاریجانی به دبیری شورای عالی امنیت ملی رئیس سه دورۀ مجلس شورای اسلامی (۱۳۹۹-۱۳۸۷) که از جانب شورای نگهبان واجد صلاحیت شرکت در دو انتخابات ریاست‌جمهوری (۱۴۰۰ و ۱۴۰۳) شناخته نشده بود حالا در ۱۴۰۴ و در ایرانِ پساجنگ ۱۲ روزه در رأس عالی‌ترین نهاد امنیتی سیاسی اجماعی قرار گرفته است؛ نهادی که ذکر و شرح آن برخلاف شوراهای عالی دیگر چون فضای مجازی و انقلاب فرهنگی و هماهنگی اقتصادی سران در قانون اساسی آمده است. 

آقای لاریجانی از دو یادآوری خرسند نمی‌شود؛ یکی برنامۀ «هویت» در دوران ریاست ۱۰ سالۀ او بر سازمان صداوسیما خاصه وقتی بر چهرۀ یگانه فرهنگ و ادبیات ایران -دکتر عبدالحسین زرین‌کوب- خاک پاشیدند و استاد از آن با عنوان «هوئیت» یاد کرد و در بهار ۱۳۸۴ که علی لاریجانی نامزد محافظه‌کاران سنتی برای انتخابات ریاست‌جمهوری شد دست‌کم به خاطر مورد زرین‌کوب پوزش خواست و بعدتر کوشید با انتخاب همسر او (دکتر قمرآریان) در زمره چهره‌های ماندگار جبران کند.

مورد دوم قبول حکم محمود احمدی‌نژاد برای دبیری شورای عالی امنیت ملی در سال ۸۴ بود یعنی درست ۲۰ سال قبل در چنین روزهایی و احتمالاً همراهی او در سفر شهریور همان سال به نیویورک و بیشتر دانست چه بلایی بر سر اصول‌گرایی و البته ایران نازل شده و اگرچه یک چند مقاومت کرد اما اختلافات آن دو در آستانۀ سفر پوتین به تهران بالا گرفت و کنار رفت یا کنار گذاشته شد و پس از آن بود که عزم نمایندگی مجلس کرد و بعد از ریاست بر مجلس در سال ۱۳۸۷ ماه عسل دو قوه هم تمام شد و در نخستین گام وزیر کشور احمدی‌نژاد به اتهام ارائه مدرک جعلی در همان مجلس به زیر کشیده شد و اختلافات ادامه یافت تا ۴ سال بعد در نیمۀ بهمن ۱۳۹۱ در جریان استیضاح عبدالرضا شیخ‌الاسلامی وزیر کار و تعاون و رفاه بر سر انتصاب سعید مرتضوی به ریاست سازمان تأمین اجتماعی به اوج رسید. 

با این همه لاریجانی ۱۴۰۴ با لاریجانی ۱۳۸۴ قطعاً متفاوت است. اگر ۲۰ سال قبل او جانشین حسن روحانی شد تا مشخصاً در پرونده هسته‌ای مسیر متفاوتی با رویکرد دولت اصلاحات در توافق سعدآباد طی کند حالا به عنوان چهره‌ای شناخته می‌شود که ۱۰ سال پیش از برجام حمایت کرد و صحنه را در مهر ۱۳۹۴ به گونه‌ای مدیریت و هدایت کرد که توافق برجام طی ۲۰ دقیقه به تصویب رِسَد و شاید بهای گزاف همین را با ردصلاحیت در دو انتخابات ریاست‌جمهوری پرداخت اگرچه این اتهام را آقای جنتی در زمره دلایل آن اقدام برنشمرد و بهانه‌های دیگر آورد. 

نخستین پیام انتصاب علی لاریجانی به دبیری شعام (سر واژۀ رسانه‌ای شورای عالی امنیت ملی) دور شدن از رادیکالیسم دوران سعید جلیلی چه در آن ۶ سال مذاکره بی‌حاصل و چه نقش‌آفرینی در سه سال ریاست‌جمهوری مرحوم ابراهیم رئیسی است. دورانی که همین آقای لاریجانی اصطلاح «خالص‌سازی» را برای کلیت آن برساخت. 

درست است که حکم را رئیس‌جمهور پزشکیان امضا کرده اما بدون هماهنگی یا کسب اجازه از رهبری میسر نیست کما اینکه حسن روحانی برای تغییر علی شمخانی کوشید ولی نتوانست خاصه بعد از حمایت او از مصوبه اقدامات راهبردی که مجال احیای برجام بعد از رفتن ترامپ را ستاند یا باز خود آقای روحانی قبل از ریاست‌جمهوری گفته بود بعد از پیشنهاد ابقا در دبیری شعام برای آقای خاتمی شرط تأییدیۀ رهبری گذاشته بود. 

رهبری در شورا دو نماینده دارد که در حال حاضر علی‌اکبر احمدیان و سعید جلیلی‌اند و این دومی هنوز نماینده رهبری نبود که با حکم احمدی‌نژاد دبیر شورا و جانشین لاریجانی شد ولی بعد از چندی حکم نمایندگی هم گرفت. بدین ترتیب قاعدتاً همان روال برای آقای لاریجانی هم تکرار خواهد شد منت‌ها پرسش این است که جایگزین دکتر احمدیان خواهد شد یا به جای جلیلی می‌نشیند؟

خبرگزاری اصول‌گرای تسنیم خبر داده یا ابراز علاقه کرده جانشین احمدیان خواهد شد یعنی جلیلی می‌ماند اما اگر قرار بر سپردن دبیری شورای دفاع به احمدیان باشد طبعاً عنوان نمایندۀ رهبری باید باقی بماند و در این صورت و با فرض انتصاب دبیر شورای عالی امنیت ملی به نمایندگی جا برای جلیلی تنگ خواهد شد. 

بگذارید روشن‌تر بگوییم. اگر پیامد آمدن لاریجانی به شورا رفتن جلیلی باشد پیام این انتصاب روشن‌تر می‌شود و ممکن است به تغییر در صداوسیما هم بینجامد زیرا یک جلیلی دیگر هم با همین اتکا آنجا نشسته است! پیامد انتصاب اما اگر رفتن جلیلی نباشد کمی باید شکیبایی پیشه کرد و دید چه خواهد شد و دست‌کم نشانۀ یک شکاف دیگر در خالص‌سازی است که با آمدن پزشکیان تا حدی شکسته شد. 

حسین انتظامی دربارۀ او نوشته: «نشان از دو سو دارد این نیک پی» و «هوش ذاتی و پُرخوانی» را از ویژگی‌های او برشمرده و احتمالاً مراد از دو سو هم نسب خانوادگی خود علی لاریجانی است و هم دامادی استاد مطهری. خصیصه دیگر هم جالب است: «کتاب لاریجانی را خودش نوشته است.» 

وقت اما بسیار تنگ است و نزد مردم گرفتار در بی‌آبی و بی‌برقی و زیر بیم جنگی دیگر و تبعات مکانیسم ماشه مهم‌ترین پرسش این است که بنا بر توافق است یا نه و آیا این اتفاق با علی لاریجانی رخ خواهد داد؟ 

گذشت آن دوران که همین آقای لاریجانی دربارۀ توافق سعدآبادگفته بود «دُرّ غلتان دادیم و آب‌نبات گرفتیم». چه، او بهتر از همه می‌داند اکنون روزگار و زمانه، دیگر است و به همین خاطر با حکمی به امضای جانشین خود در مجلس دهم به سطح اول حاکمیت بازگشته است.